3 Yaş Altında

Gittikçe daha çok sayıda anne  ; emzirmenin hem anne hem de çocuk  için faydalarının çocuk büyüdüğü zaman da  devam ettiğini öğrenip,  sütten kesilme kendiliğinden gerçekleşene kadar emzirmeye devam etmeyi seçiyor.  Gittikçe daha çok sayıda çocuk,  başkasının kararlaştırdığı zaman  değil de  ihtiyacı sonlandığı zaman  sütten kesilecek  kadar şanslı olacağı ailelere doğuyor.

Az  sayıda çocuk iki yaşından önce kendi kendine sütten kesilmektedir. Bununla beraber bu çocukların aileleri,  bebekliğin bu evresini erkenden geride bırakan mevzubahis çocukların bebeklik ihtiyaçlarının aslında devam ettiğini,  ama  başka şekilde karşılanmasına ihtiyaç duyduklarını da fark ederler.

14 aylık iken kendi kendine emmeyi bırakan bir bebeğin annesi, geriye dönüp baktığında bilinçli olarak sütten kesmeye çalışmadığı halde, emzirmeyle ilgili bazı davranışlarının sütten kesilmeyi hızlandırdığını fark etmişti. Her emzirmeden önce ek gıda teklif etmesi ve çocuğu rahatlatma ve sakinleştirme amacıyla emzirmekten imtina etmesi sonucunda sürecin hızlandığını  daha sonra fark etmiş. 6-12 ay arası bebeklerde anne sütüne oranla daha çok miktarda ek gıda verilen çocukların,  emzirmeye ilgisini kaybedip de;  ek gıdanın bu süreçte  tamamlayıcı olarak verildiği durumlara kıyasla  daha erken sütten kesilmesi sıklıkla görülür. Bu bebekler sütten kesilmekte ve kendini rahatlatmak için başka objelere yönelmektedirler.

Bazı çocuklar 9-14 ay arasına denk gelen bir periyodda ,  emmeyle daha az ilgilenip, emerken de  kolayca dikkatlerinin dağıldığı bir dönemden geçmektedirler. Eğer doğal akışta sütten kesilme sürecini beklemek istemiyorsanız,  bu dönemde sütten kesilmeyi başlatmak ilk 2-3 yıl içindeki en az travmatik dönem olacaktır. Yok eğer doğal akışta sütten kesilmeyi beklemek istiyorsanız, bu dönem geçene kadar gün içinde birkaç kere emmeyi hatırlatmanızda bir sakınca yoktur.

Bir yaşındaki çocukların çoğu,  hala, bir emmede midelerini dolduracak kadar süt içmekten hoşlanırlar. Bununla beraber eğer çocuk,  öğünlerinin çoğunu ek gıdadan karnını doyurarak sağlıyor ve kısa veya az emiyorsa, doğal olarak az emilen memelerde süt üretimi yavaşlar, bu da sütten kesilmenin başlatıldığı anlamına gelir. Bu şekildeki bir,  ‘anne tarafından başlatılan sütten kesme eylemi’  çocuk açısından da tatminkar bir şekilde gerçekleşmiş olur. Anneler bunun farkında dahi olmayabilir. Bu süreçte biberon ve/veya emzik kullanımı da varsa ve çocuğun emme isteğine bunlardan biriyle cevap verilirse çocuğun sütten kesilme süreci erkenden gerçekleşir.

Doğal akışta sütten kesilmeyi yaşamak istiyorsanız; doğumdan itibaren bebek istediği anlarda onu emzirin. Çocuğunuz kendisi ilgi gösterene kadar ek gıda vermeyin.  İlgi gösterince de onun önderliğinde besleyin, ilk yıl ek gıda alımı daha çok eğlence ve gıdaları tanıma amaçlıdır. Çok sıcak havalar haricinde, sık sık emen ve ek gıdalarla tanışma sürecinde olan  bir çocuğun, sizin bardağınızdan talep edip de  içtiği sıvılar dışında ekstra bir sıvı içmeye ihtiyacı yoktur. Çocuğu fazla beslemek veya fazla sıvı alımına yol açmamanın en iyi yolu onun için sağlıklı ve lezzetli gıdalar hazırlayıp istediği zaman istediği kadar ve istediği şekilde yemesine izin vermektir.

Çocuğunuzu kesinlikle emziremeyeceğiniz durumlar haricinde biberon veya emzik kullanmak size de bebeğinize de yardımcı olmaz, bunlar sıklıkla kaybolur, kirlenir, ayrıca bebeğinizin emerkenki gibi tatmin olmasını sağlamazlar.

Emzik, biberon veya ihtiyaçtan fazla beslenme nedeniye kafa karışıklığı veya memeden uzaklaşma olmadığı zaman;  bebeğiniz emme ve sütten kesilme sürecini kendi zamanlamasında yapabilir ve böylece bebeklik ihtiyaçları  tamamen geçene kadar onları emerek karşılama ve daha sonra da tamamen  geride  bırakma  şansı bulabilir.

Tüm çocuklar kademeli olarak sütten kesilmez, bazıları bir gecede emmeyi bırakır;   bir annenin iki yaşındaki çocuğuyla ilgili anlattığı gibi; yeni oyuncağının hevesiyle bir gece uykuya dalarken emmek istemeyip oyuncağına sarılarak uyumuş , sonraki gecelerde  de  uykuya geçerken emmeyi bırakmış ve birkaç ay sonra da tamamen sütten kendiliğinden kesilmiş.

Nasıl ki bazı çocuklar bir günde tuvalet kullanmayı kendi başlarına başlatırlar, sütten kesilmede de aynı tarz görülebilir. Çocuk normalde sık emmesine yol açan bir yaşam olayı veya yaşamında bir değişikliğe sütten kesilerek de tepki verebilir. Böyle bir durumda yapılacak şey olayları akışına bırakmak ve  çocukla emzirme dışındaki bağ kurma yollarına odaklanmaktır.

3 Yaş Üstünde

Her ne kadar klinik gözlemler ve araştırmalar tamamen çocuk önderliğindeki bir sütten kesilme sürecinin 4 yaşından önce olmasının beklenmediği yönünde olsa da, benim deneyimimde çocukların çoğu 3-4 yaş arası bir noktada kendiliğinden sütten kesilmişti. Çocukluk çağında emzirmenin sosyal olarak kabul gördüğü bir kültüre sahip Batı Bhutan’daki  annelerin ifadesine göre;  çocuk önderliğinde sütten kesilme 3-5 yaş arası bir zamanda gerçekleşmektedir.   Bazıları ‘ben artık 4 yaşına geldim ve abla oldum, artık süt içmeyeceğim’ şeklinde beyan ederek bıraksa da, çoğu zaman süreç o kadar yavaş ve kademeli olur ki, çocuğun tam olarak ne zaman sütten kesildiğini kimse bilemez.

Bu yaş aralığındaki çoğu çocuk için sütten kesilme süreci ,  yavaş yavaş olur  ve belirli bir kalıba uydurulamaz şekilde davranış değişiklikleri ile seyreder, sürecin akışı ve bitişi çoğu zaman öngörülemez. Bazı zamanlar uzunca bir süreliğine  sık ve yoğun bir şekilde emer, sonra çocuğun yaşantısı ile ilgili durumlar değiştiğinden veya büyümesinin sonucu olarak; emmek yerine oyun oynamak, yemek yemek, uyumak veya sadece sarılmayı tercih etmeye başlayabilir. Sonra işler yine değişir ve eskisinden daha sık ve yoğun olarak emmeye tekrar başlar.

Haftalar geçtikte bir değişim olur; anne fark etsin veya etmesin, sık emme periyodlarından daha çok miktarda seyrek emme periyodları olmaya başlar. Bazı çocuklarda bu değişim düzenli ve çabuk olur, bazılarında ise o kadar belirsiz ve öngörülemez şekilde gelişir ki, insanların neden ‘bu çocuk ben sütten kesmezsem kendi kendine asla bırakmaz’ dediğini kolayca anlarsınız. Bazı çocuklar ise önce bir memeden kesilir ve aylar sonra da diğer memeyi emmeyi bırakır.

Bir zaman gelecek ve  sütten kesilmek için çok küçük  bulduğunuz  veya ‘artık iyice büyüdüğü halde’ hala emmekte olan çocuğunuz , emmeyi , o kadar da gerekli bulmamaya başlayacak.  Çocuğu sütten kesildikten sonra hiçbir işini yetiştiremeyen annenin de dediği gibi ; ‘ ben bilgisayar başına oturunca kucağıma gelip emen 4 yaşındaki oğlum, emmeyi bıraktı, emmek yerine sürekli oyun oynamak için beni çekiştiriyor, hayatımız inanılmaz yoğun geçmeye başladı.’

Çocuk önderliğinde sütten kesilme ‘tamamen’ çocuk önderliğinde mi oluyor gerçekten? Hem evet hem de hayır, tanıma göre değişir. Çocuğunuz büyüdükçe emmeye olan ilgisinin kolaylıkla dağılmasına uygun şekilde cevap vermeye başlarsınız. Mesela sizi en sevdiği emme noktasına çekip de emmeye başladıktan hemen sonra tv veya kardeşi veya başka bir sebeple hemen dikkati dağılıp da emmeyi kısa kestiğini ve bıraktığını fark ettikçe, yavaş yavaş onun emme taleplerine daha yavaş cevap vermeye başladığınızı fark edeceksiniz, yüzeysel olarak meme istediğinde veya ikinizin etrafında akan hayat çok yoğun ve ilgi çekici  olduğunda ; siz bazen emme talebini pas geçeceksiniz, o da çok dert etmeyecek. Böyle yaptığınızda amacınız bu olmasa dahi çocuğun sütten kesilme sürecinde kendi rolünüzü oynamış olursunuz.  Böyle yaparak hem onun verdiği işaretleri izlemiş hem de içsesinizi dinlemiş olursunuz.

Öyle bir zaman gelecek ki, emzirmeyi sonlandırma konusunda sabırsız olacağınız bir döneme gireceksiniz. Çocuğunu  emzirmeyi seven bir insan olarak hislerinizdeki bu değişiklik sizi şaşırtabilir. Hiç şüphe yok ki bu sabırsızlık , hayatınızın geri kalanında yaşadıklarınızla ilgili olarak dönem dönem artıp azalacaktır. Bu hislerinizin bir kısmı  doğal akışta sütten kesilme sürecinin bir parçası da olabilir, çünkü doğal akışta siz de bu emzirme ilişkisinden kademeli olarak uzaklaşacaksınız.  Süreç yavaş yavaş olgunlaşacak ve  sütten kesilme zamanı geldiğinde siz de ayrılığa hazır olacaksınız.

Zamanla –ne kadar süreceğini kimse söyleyemez- çocuğunuz en sevdiği birkaç seans hariç emmeyi bırakacak. Bunlar genelde gece uykuya dalarken ve sabah ilk uyandığı zamanlardaki emzirme seansları olabilir. Emzirme sıklığı bu kadar azaldığında memelerinizdeki süt üretimi de çok azalır. Bundan sonra bazı  çocuklar bu seansları güzel bir kahvaltı veya uyku öncesi atıştırma uğruna bırakabilir. Diğerleri ise bir veya birkaç  seans seçip bir süre daha devam edebilir, sonra da bu seansları yavaş yavaş azaltıp araya önce günler sonra haftalar girecek şekilde azaltıp kesebilir.

Her sütten kesilme süreci benzersizdir, kesin olarak gerçekleşeceği bilgisi dışında hiçbir şey garanti edilemez.

Sütten Kesildikten Sonra Tekrar Emmek İsteyen Çocuklar

Çoğu çocuk için spontan veya tek taraflı sütten kesilmenin üzerinden 2-3 hafta geçtikten sonra süreç bitmiş sayılır. Çoğu çocuk bu zamandan sonra tekrar emmek istemez, emmeyi talep edenler de nasıl emeceklerini unutmuş olduklarını keşfederler. Küçük bir erkek çocuğun 1 yıl sonra emmek isteyip de nasıl yapacağını bulamayınca dediği gibi; ‘meme bozulmuş mu?’

Dünyanın çeşitli yerlerinde memede bir süre beklemiş sütün çocuğu zehirleyeceğine dair çeşitli inançlar vardır. Çocuğunuz ne kadar süre geçmiş olursa olsun  memenizden güvenle sütünüzü içebilir.

Nadiren,  tamamen sütten kesildiğini düşündüğünüz  bir çocuk  tekrar emmek isteyebilir, ama çoğu çocuk nasıl yapıldığını unutmuş olur. Tekrar emme talebi genelde hamilelik, eve yeni bir bebek gelmesi veya bir sebeple üzgün olması sonucunda olabilir.

Çocuğunuzun tekrar emmeyi denemesine izin vermemek için bir sebep yoktur, tüm akrabalara sütten kesildiğini duyurmuş olsanız da. Bir  süredir emmemiş bir çocuktan gelen emme talebi genellikle bir güven tazeleme veya kabul isteğidir. Çocuğunuzun tekrar emmeye başlama arzusunun altında ,  gelişmekte olan küçük beyninin gizemli işleri dışında, bir sebep bulamayabilirsiniz. Size tekrar bu spesifik yolla ihtiyaç duyan küçük çocuğunuz için, kollarınız açık şekilde orada olacağınızı bilmek  çok iyi hissettirir. Bir anne,  eve yeni bebek gelince önceden sütten kesilmiş ikizlerinin ikisinin birden tekrar emmek istediğini ve birkaç denemeden sonra vazgeçtiklerini anlatmıştı. Bu küçük insanlar için, sütten kesilme kararının son kararı olmak zorunda olmadığını bilmek,  kendi kendine sütten kesilmeyi kolaylaştırır.

Bir süredir sütten kesilmiş çocuğunuzun tekrar emmek istemesi sizi biraz panikletebilir; özellikle çocuğunuzla başka şekilde bağlantı kurmuş olmaktan çok mutluysanız. Yine de  –eğer yapabilecekseniz-   çocuğunuza onun istediği şekilde cevap vermeniz,  ona yardımcı olacaktır.  Nasıl ki biz yetişkinler bazen yanılarak  çocuğumuzu erkenden sütten kesiyorsak, bu küçük insanlar da kendileri için aslında erken bir zamanda yanılarak sütten kesilmiş olabilirler.  Bizim yetişkin gözlerimize görünse de görünmese de şüphesiz  çocuğunuzun tekrar emmek istemesinin bir sebebi vardır.

Her ne kadar sütten kesilme sürecinin başına dönmüşsünüz gibi görünse de böyle olmayacağını bilmenizde fayda var. Çocuğunuz yaşıtlarından daha çok emmeyecektir. Bebekliğine de dönmeyip sadece yaşına uygun davranışlardan birini seçip  göstermektedir. Tekrar emmeye başlayıp yaşıtlarının yaptığı gibi ya birkaç güne ya da birkaç aya kalmadan tekrar sütten kesilecektir.

Sütten kesilme süreci tuvalet alışkanlığı kazanma sürecinden daha dramatik veya kesin olmak zorunda değil. Tuvalet alışkanlığı kazanmış görünen bir çocuk  bir süreliğine  unutarak  tekrar altına kaçırdığında  çok şaşırmıyoruz.  Sütten kesilmiş bir çocuğun  ihtiyaç duyduğunda geri dönüp  emmek istemesi bundan daha kaygılandırıcı olmamalı. Eve yeni bebek geldiğinde, eğer kendisi ihtiyaç duyarsa; süreci annesinin memesinde  geçirmek,  yerinden edilmeye bağlı hisleriyle başa çıkmaya çalışan evin büyük çocuğu  için oldukça yardımcı olabilir. Bir süreliğine bebeksi davranışlara geri dönmekle çocuğa zarar gelmez, muhtemelen uzun vadede oldukça faydalıdır.

4 Yaş Üstü Çocuklarda Natural Weaning

Sıklıkla şunu duyarız; küçük çocuklar sütten kesildikten sonra tekrar emmek istemezler çünkü emzirme ile ilgili her şeyi unuturlar. Belki de doğrudur, emin değilim. Bununla beraber, şurası kesin ki; 4 yaş üstü çocuklar emzirildikleri periyodu unutmazlar. Çoğu,  emzirme süreçlerini yaşadıkları sürece hatırlarlar. Bu yüzden 4 yaş üstü çocukların düzensiz şekilde ilerleyerek sütten kesilmek konusunda adlarının çıkmış olması sürpriz değil. Çoğu, sütten kesilme üzerine çok düşünüyorlarmış gibi görünürler.

Çocuklar genellikle kendileri için kolay  bir zamanda, hayatlarının görece stabil bir zamanında sütten kesilirler. Bazı çocuklar ailelerine emmeyi bıraktıklarını çünkü ‘buna kendi kendilerine  karar verdiklerini’ söylerler. Diğer bazı çocuklarda ise sütten kesilmeye doğru ilerleyen  süreç bu kadar görünür olmayabilir.

Sütten  kesilme kararı aldığı andan sonraki aylarda birçok çocuk tekrar değerlendirme yapmaya ihtiyaç duyduğu  zorlanmalarla karşılaşır. Bu zamanlar sizde , özellikle çocuğu sütten kesilmiş kabul ettiyseniz endişe yaratabilir. Ama sütten kesilme sürecinde kaydettiğiniz tüm gelişmeleri kaybetmiş olmazsınız, bu yaşta olup da  haftalar veya ayları  emmeden geçiren bir çocuk kesinlikle  ‘büyüme işi’ üzerinde aktif olarak çalışıyordur. Bu kadar uzun zaman emmeden geçiren bir çocuk tekrar emmek istediğinde şunu bilin ki emerek daha rahat atlatacağı bir evreden geçiyordur. Bu  evreyi atlattıktan sonra sütten kesilme işi üzerinde çalışmaya devam edecektir.

Bazı anneler aylarca emmeyen 4 yaş üstü çocuklarının sütten kesildiğini ilan etmekte tereddüt yaşarlar. Sıklıkla görüldüğü üzere;  anne sütten kesildiğini  ilan ettiğinde çocuk tekrar emmeye ihtiyaç duyar.

 

(Bu yazı;  yazar Norma Jane Bumgarner’in Mothering Your Nursing Toddler isimli kitabından bir bölümün kısaltılarak  Serap Reyhanioğlu Arıkan tarafından Türkçeleştirilmiş halidir. Tüm makaleye http://www.naturalchild.org/guest/norma_jane_bumgarner2.html adresinden ulaşılabilir. )

Uzm.Dr. Serap Reyhanioğlu Arıkan

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

www.attachmentparentingturkiye.com

https://www.facebook.com/serapreyhaniogluarikan/

http://instagram.com/serapreyhaniogluarikan

 

 

Pediatrist, Attachment Parenting Savunucusu, kitap kurdu, anne ve  bağlantı olgusunun evrenin üzerine oturduğu eksen olduğuna, insanın diğer insanlarla ve doğayla olan bağlarının onu hayatta tuttuğuna, güvenli bağlanmanın her yaşta gerçekleştirilebileceğine inanan bir yolcu…

(görsel;www.thetumb.com)